Làng cá bè phơi bụng

/////Làng cá bè phơi bụng/////

Làng nghề nuôi cá bè An Giang ở ngã ba sông Châu Đốc, một thời vàng son, nay đang suy sụp vô phương cứu vãn

SGTT - Hồi cực thịnh, làng có hơn 4.200 bè cá, trải dài từ Châu Đốc qua An Phú, Tân Châu đến Long Xuyên. Ngoài kinh tế, làng bè còn là điểm du lịch sông nước đặc sắc của An Giang. Thế nhưng hiện nay, cá bè An Giang chỉ còn hơn 2.000 bè, công suất nuôi chưa tới 50%. Tỉ phú cá bè ngày nào giờ lâm cảnh nợ nần chồng chất.

Văn Hường, người có hơn 20 năm làm nghề đưa đò trên ngã ba sông Châu Đốc, nói ngay ở ngã ba này, nếu trước đây có hơn 1.000 bè cá thì nay chỉ còn dưới 300. “Hồi đó chủ bè đeo vàng to như đeo dây xích, phóng canô như phóng xe hơi, nhưng bây giờ ông nào ông nấy nợ như chúa chổm”.

Đại gia chỉ còn trong ký ức

Mấy trăm chiếc bè cá còn sót lại trên ngã ba sông Châu Đốc vẫn dập dềnh trên sóng nước, nhưng không khí trong nhà bè thì buồn hiu hắt. Ông Huỳnh Văn Sến là một trong hàng trăm “tỉ phú cá bè” một thời lừng lẫy trên sông Hậu với hơn 30 năm trong nghề nhưng giờ thành người trắng tay. Ông Sến kể: “Tui nuôi cá bè từ năm 1975, đóng bè lớn từ năm 1993. Ban đầu bỏ ra hơn 600 triệu đồng, đóng hai chiếc bè loại 100 tấn nuôi cá tra, đến năm 2002 bỏ tiếp 1,4 tỉ đồng đóng thêm hai chiếc bè loại 150 tấn. Nhưng càng làm càng lỗ”.

Không xa nhà ông Sến, ông Phạm Thanh Điền, chủ ba bè cá và cũng là một trong những đại gia một thời, rầu rĩ nói: “Năm 1998 tui vay được 1,5 tỉ đồng đóng ba chiếc bè nuôi cá ba sa. Năm đầu tiên thu hoạch 30 tấn, lời bể tay. Đến năm 2003, ba bè cá cho sản lượng 300 tấn, tui trở thành “đại gia cá bè” ở ngã ba sông Châu Đốc. Nhưng từ năm 2003 – 2005 cá tới lứa không người mua, lỗ nặng. Tui nuôi cá từ năm 1998 – 2002 lời 1,7 tỉ đồng, nhưng từ năm 2003 – 2005 lỗ hơn 4 tỉ đồng, trắng tay”, ông Điền chua chát nói.

Làng bè suy sụp, những “tỉ phú cá bè” trên ngã ba sông Châu Đốc lừng lẫy một thời như Liết, Bo, Thọ, Chín Đậm, Út Lít, Ba Thành… giờ chỉ còn trong ký ức.

Ông Đỗ Văn Nghiệp, một đại gia cá bè nay đã bỏ nghề, nói đầu thập niên 1990 làng bè Châu Đốc mới có hơn 500 chiếc, với sản lượng cá nuôi khoảng hơn 2.000 tấn. Nhưng chỉ trong vòng mười năm, từ 1990 – 2000 làng bè An Giang, Châu Đốc tăng lên hơn 4.200 chiếc lớn nhỏ, neo đậu kín bờ sông Tiền từ Tân Châu qua An Phú, Châu Đốc trên sông Hậu và kéo dài xuống Châu Phú, Phú Tân, Châu Thành đến tận Long Xuyên. Đó là thời vàng son của nghề nuôi cá bè.

Ông Nghiệp nhớ lại: “Lúc đó cá ba sa xuất khẩu hút hàng nên mọi người đổ xô đóng bè nuôi cá. Người chưa từng nuôi cá cũng tìm mọi cách vay vốn ngân hàng, vay nóng bên ngoài để đóng bè thả cá. Thời điểm đó, tuỳ diện tích, một chiếc bè có giá từ 200 – 800 triệu đồng. Xứ Châu Đốc, An Phú trở thành xứ của tỉ phú, mấy ngàn ông chủ bè ở An Giang là mấy ngàn ông tỉ phú”.

Chưa biết nuôi con gì để cứu làng bè

Năm 1996, cả làng bè An Giang tồn đọng 8.000 tấn cá ba sa, các chủ bè phải chịu lỗ 4.000 – 5.000đ/kg mới bán được cá. Sau đó, cư dân làng bè bỏ con cá ba sa, gượng dậy với nghề nuôi cá tra. Nhưng cuối năm 2000, đến lượt con cá tra nuôi trong bè không có lối ra, làng bè ứ hơn 20.000 tấn cá tra, phải bán đổ bán tháo. Từ năm 2000 – 2003 cá tra bè tiếp tục “chết” vì cá tra nuôi hầm. “Cá tra nuôi bè mỡ nhiều, tỷ lệ phi lê thấp, chi phí nuôi quá cao, thường bị bệnh chết ồ ạt và bị doanh nghiệp chế biến thu mua với giá thấp hơn giá thành sản xuất 20 – 30%, nên nghề nuôi cá bè chết là điều tất yếu”, ông Lê Chí Bình, phó chủ tịch hiệp hội Nghề nuôi và chế biến thuỷ sản An Giang, nói.

Ông Phan Văn Danh, nguyên chủ tịch hiệp hội Nghề nuôi và chế biến thuỷ sản tỉnh An Giang, nói ở miền Tây, nhắc đến An Giang – Châu Đốc là người ta nhớ ngay đến nghề nuôi cá bè. Làng bè Châu Đốc còn là nét độc đáo của văn minh sông nước, là điểm du lịch thu hút rất nhiều du khách trong, ngoài nước. Vì vậy, từ nhiều năm nay, ngành thuỷ sản và UBND tỉnh An Giang vẫn tìm mọi cách cứu làng bè.

Nhưng theo ông Trần Văn Nhì, phó chi cục trưởng chi cục Thuỷ sản An Giang, hiện nay toàn tỉnh chỉ còn khoảng hơn 2.000 bè nuôi cá, nhưng là bè loại nhỏ, loại 10 tấn, 20 tấn cá/bè, vốn đầu tư khoảng 100 – 200 triệu đồng/chiếc. “Chúng tôi vẫn tìm mọi cách để cứu làng bè, khuyến khích chủ bè chuyển sang nuôi các loại cá khác như cá lăng, mè vinh… nhưng vẫn chưa có giải pháp nào khả thi. Tất cả đều do thị trường quyết định. Hiện nay người nuôi cá tra trong ao hầm còn chết lên chết xuống vì lỗ lã, thì mấy ông chủ bè làm sao dám nuôi, do chi phí nuôi cá bè cao gấp nhiều lần chi phí nuôi cá hầm. Trong khi đó tỉnh và các chủ bè vẫn chưa tìm ra con cá gì nuôi mà chi phí ít, thị trường tiêu thụ ổn định để khôi phục làng nghề”, ông Nhì nói.

bài và ảnh Hùng Anh